"Ida"

Polsko-duński czarno-biały dramat psychologiczny z 2013 roku,w reżyserii Pawła Pawlikowskiego,który wraz z Rebeką Lenkiewicz napisał scenariusz filmu.Film,którego akcja rozgrywa się w roku 1962 w Polsce,opowiada o spotkaniu i wspólnej podróży dwóch kobiet,których przeszłość w dramatyczny sposób splata się z konsekwencjami wydarzeń z okresu okupacji hitlerowskiej.Obraz nawiązuje do tematyki zagłady Żydów w sposób odmienny od innych filmów,które zostały zrealizowane w ostatnich dziesięcioleciach,a istota tej różnicy polega na pokazaniu pustki pozostałej po niemal całkowitym zlikwidowaniu istniejącej niegdyś w Polsce społeczności żydowskiej z jej religią i kulturą.

Rozpowszechnienie filmu

Światowa premiera obrazu odbyła się 30 sierpnia 2013 roku,podczas 40 Telluride Film Festival w stanie Kolorado.Polska premiera filmu natomiast 11 września 2013 roku w ramach 38 Festiwalu Filmowego w Gdyni,gdzie zdobył on główną nagrodę imprezy Złote Lwy.Następnie obraz został zaprezentowany na międzynarodowych festiwalach filmowych m.in.w Londynie,Warszawie,Toronto,Marrakeszu,Rotterdamie,Glasgow,Nowym Jorku,Helsinkach,Hongkongu,Karlowych Warach.8 sierpnia 2014 roku film został oficjalnym polskim kandydatem do Oscara za najlepszy film nieanglojęzyczny podczas 87 ceremonii wręczenia Oscarów.O wystawieniu Idy zdecydowała komisja przy Ministerstwie Kultury,w składzie:Filip Bajon,Katarzyna Adamik,Jacek Bławut,Michał Komar,Agnieszka Odorowicz,Anda Rottenberg,Janusz Zaorski i Marek Żydowicz.20 grudnia 2014 obraz znalazł się na skróconej liście dziewięciu tytułów,które nadal ubiegały się o oficjalną nominację w wyżej wymienionej kategorii,natomiast w czwartek 15 stycznia 2015 roku,film otrzymał jako dziesiąty polski film w historii oficjalną nominację do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.Nominowani zostali również autorzy zdjęć do filmu Łukasz Żal i Ryszard Lenczewski w kategorii najlepsze zdjęcia.Podczas ceremonii,która odbyła się 22 lutego 2015,film zdobył Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.Ponadto"Ida"jest laureatem trzech Polskich Nagród Filmowych Orłów,w tym dla najlepszego filmu,Złotej Żaby na Festiwalu Camerimage,nagrody Lux Prize przyznawanej przez Parlament Europejski,oraz pięciu Europejskich Nagród Filmowych,w tym dla najlepszego filmu europejskiego.Film otrzymał również nagrodę Goya,dwie nominacje do nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej(w tym jedna statuetka dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego),oraz nominacje za najlepszy film zagraniczny do takich nagród jak Złoty Glob,nagroda Satelita,Independent Spirit Awards,David di Donatello,Guldbagge.Serwis Rotten Tomatoes przyznał filmowi wynik 96%,natomiast w serwisie Filmweb średnia ocena wynosi 6,5(stan na 27 lutego 2017).

Opis fabuły

Polska,lata 60 XX wieku.Młoda sierota Anna,wychowywana w klasztorze,zgodnie z życzeniem matki przełożonej przed złożeniem ślubów zakonnych,musi odwiedzić jedyną swoją krewną,siostrę matki Wandę Gruz.Kobieta,stalinowska prokurator i sędzia,najpierw niechętnie poznaje siostrzenicę.Odsłania prawdę o rodzinie i wyjaśnia dziewczynie,iż ta jest Żydówką o imieniu Ida.Obie kobiety udają się w podróż w rodzinne strony,aby dowiedzieć się o losach ich rodziny.Postać Wandy(w jej roli Agata Kulesza)była inspirowana m.in.postacią Heleny Wolińskiej-Brus.

Obsada

Obsada filmu:

• Agata Kulesza Wanda Gruz
• Agata Trzebuchowska Anna/Ida Lebenstein
• Dawid Ogrodnik„Lis”,saksofonista w zespole grającym na urodzinach miasta Szydłowa
• Joanna Kulig piosenkarka w zespole grającym na urodzinach miasta Szydłowa
• Adam Szyszkowski Feliks Skiba
• Halina Skoczyńska matka przełożona
• Jerzy Trela Szymon Skiba
• Dorota Kuduk Kaśka Skiba,żona Feliksa
• Natalia Łągiewczyk Bronia
• Afrodyta Weselak Marysia
• Mariusz Jakus barman w Szydłowie
• Jan Wojciech Poradowski ksiądz Andrzej
• Artur Janusiak milicjant
• Paweł Burczyk prokurator
• Marek Kasprzyk mężczyzna poznany w lokalu przez Wandę
• Izabela Dąbrowska kelnerka
• Anna Grzeszczak sąsiadka
• Konstanty Szwemberg urzędnik
• Artur Majewski kochanek Wandy
• Krzysztof Brzeziński pianista
• Piotr Siadul basista
• Łukasz Jerzykowski gitarzysta
• Artur Mostowy perkusista

Produkcja

Obraz był kręcony w Łodzi ulice Legionów,Rzgowska,Dowborczyków 13;Cmentarz Żydowski,cmentarz na Dołach przy ul.Smutnej,Michalowie Pałac Zamoyskich"Klemensów(filmowy klasztor),Mianowie,Jeżewie,Dzierżanowie,Pabianicach,Szczebrzeszynie,oraz w Zgierzu ulica Dąbrowskiego 18,skrzyżowanie ulic Wróbla i Szerokiej.Film uzyskał dofinansowanie Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej i Łódzkiego Funduszu Filmowego,ponadto Duńskiego Instytutu Filmowego i Eurimages.

Odbiór filmu

Film wzbudził zainteresowanie za granicą,zwłaszcza w USA i we Francji(ponad milion widzów),ale w Polsce do 24 lutego 2015 roku film obejrzało zaledwie 119 tys.osób.

Uwagi krytyczne

Ponad 50 tys.osób(stan na 23 lutego 2015)w Polsce podpisało protest,skierowany do Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej,stwierdzając,że w filmie brak jest pewnych,niezbędnych ich zdaniem,sformułowań,które standardowo umieszcza się w filmach,które odnoszą się do rzeczywistych zdarzeń,ale jednocześnie zawierają owoce fantazji scenarzysty i reżysera.Zdaniem tych osób,brak takich ostrzegawczych sformułowań w filmie"Ida"prowadzi do sfałszowania historii i obrzydzenia Polski w oczach zagranicznej widowni.Tadeusz Płużański również zarzucił filmowi fałszywe przedstawianie historii:Inspiracją dla bohaterki filmu„Ida”była krwawa stalinowska prokurator Helena Wolińska,morderczyni m.in.gen.Fieldorfa„Nila”.Ale to niejedyny problem z nagradzanym obrazem Pawła Pawlikowskiego.Większym jest to,że Polacy są tam mordercami.O Niemcach znów nie ma ani słowa.(...)Przekaz jest czytelny:Polska nie była okupowana,to nie Niemcy dokonali zagłady Polaków i Żydów.Mordowali Polacy,którzy nie byli ofiarami,tylko katami.Sylwia Krasnodębska z Gazety Polskiej Codziennie stwierdziła o poruszanych w filmie tematach obecności Boga i rozliczenia z przeszłością,że te dylematy,obecne w Nas każdego dnia,są tu wykorzystane po to,by katolicy znów mogli się okazać hipokrytami.Film skrytykowała również Helena Datner z Żydowskiego Instytutu Historycznego,zarzucając mu stereotypowe budowanie roli prokurator Wandy Gruz i schematyzm w budowaniu wszystkich postaci.Podobne zdanie wyraziła Agnieszka Graff pisząc,że„Ida"to:powtórka z najgorszych antysemickich klisz oraz nieudolna próba chrystianizowania Zagłady.Krytyk filmowy Wiesław Kot nazwał film wydmuszką i uznał,że jego sukces jest spowodowany tym,że reżyser wydestylował temat żydowski na użytek świadomości światowej.

Nagrody i nominacje

Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy film nieanglojęzyczny nagroda  Najlepsze zdjęcia nominacja  Złote Globy Najlepszy film zagraniczny nominacja  Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej Najlepszy film nieanglojęzyczny nagroda Najlepsze zdjęcia nominacja  Polska Akademia Filmowa Najlepszy film nagroda  Najlepsza główna rola kobieca nagroda  Najlepsza reżyseria nagroda  Najlepszy montaż nagroda Najlepszy scenariusz nominacja Najlepsze zdjęcia nominacja  Najlepsza scenografia nominacja  Najlepsze kostiumy nominacja  Odkrycie roku(Aktorka)nominacja  Odkrycie roku(Zdjęcia)nominacja  Nagroda publiczności nominacja  Złote Lwy Don Kichot nagroda  Nagroda Dziennikarzy nagroda  Nagroda Specjalna„Apart”nagroda  Wschodząca Gwiazda„Elle”nagroda  Najlepsza pierwszoplanowa rola kobieca nagroda  Najlepsze zdjęcia nagroda  Najlepsza scenografia nagroda  Najlepszy film nagroda  Najlepszy producent nagroda  Critics' Choice Najlepszy film zagraniczny nominacja  Nagroda Satelita Najlepszy film zagraniczny nominacja Independent Film Najlepszy film zagraniczny nagroda  Europejska Akademia Filmowa Najlepszy europejski film roku nagroda  Najlepszy europejski reżyser roku nagroda  Nagroda im.Carlo Di Palmy dla europejskiego operatora roku nagroda  Nagroda publiczności najlepszy film europejski nagroda Najlepsze zdjęcia nagroda  Najlepszy europejski scenarzysta roku nagroda  Najlepsza europejska aktorka roku nominacja  Najlepsza europejska aktorka roku nominacja  César Najlepszy film zagraniczny nominacja  Goya Najlepszy film europejski nagroda  Camerimage Najlepszy operator nagroda  Festiwal Filmowy w Montrealu Najlepszy film„Grand Prix”nagroda  Nagroda Jury Ekumenicznego nagroda  29 Warszawski Festiwal Filmowy Nagroda Grand Prix nagroda  Amerykańskie Stowarzyszenie Operatorów Filmowych Nagroda Spotlight nagroda  BIFA Najlepszy film zagraniczny nominacja  David di Donatello Najlepszy film Unii Europejskiej nominacja  FAF Najlepsza pierwszoplanowa rola kobieca nominacja  Najlepsza drugoplanowa rola kobieca nominacja