"Seksmisja"

Polska komedia fantastycznonaukowa z 1983 r.w reżyserii Juliusza Machulskiego,opowiadająca historię zahibernowanych w 1991 r.Maksa i Alberta,którzy budzą się po wojnie w świecie pozbawionym mężczyzn.Film cieszył się dużą popularnością przy premierze,wszedł do kanonu polskiej komedii i został filmem kultowym.W 2008 r."Seksmisja"została wybrana przez czytelników magazynu„Film”„Polską Komedią Stulecia”.Film kręcono m.in.w kopalni soli w Wieliczce,Łebie i okolicach Łodzi.

Obsada

• Jerzy Stuhr Maksymilian„Maks”Paradys
• Olgierd Łukaszewicz Albert Starski
• Bożena Stryjkówna Lamia Reno
• Bogusława Pawelec Emma Dax
• Hanna Stankówna dr Tekla,szefowa Genetiks
• Beata Tyszkiewicz dr Berna,szefowa Archeo
• Ryszarda Hanin dr Jadwiga Yanda,córka Maksa
• Janusz Michałowski profesor Wiktor Kuppelweiser
• Piotr Stefaniak asystent Kuppelweisera
• Wiesław Michnikowski Jej Ekscelencja
• Mirosława Marcheluk doradca Jej Ekscelencji
• Barbara Ludwiżanka starowinka Julia Novack
• Grażyna Trela strażniczka w kopalni
• Dorota Stalińska reporterka tv
• Ewa Szykulska instruktorka zadająca manekinowi rany cięte
• Hanna Mikuć Linda,strażniczka mężczyzn
• Elżbieta Zającówna Zajaconna,strażniczka w blokhauzie
• Juliusz Lubicz-Lisowski ojciec Alberta
• Zofia Plewińska żona Maksa
• Elżbieta Jasińska fałszywy Maks po rzekomej naturalizacji
• Teresa Makarska fałszywy Albert po rzekomej naturalizacji
• Barbara Wałkówna głos Jej Ekscelencji(dubbing)nie występuje w czołówce
• Lidia Bogaczówna dekadentka
• Karina Szafrańska kobieta w windzie przed wejściem na basen
• Hanna Bieluszko pracownica„Archeo”
• Magdalena Scholl dziewczyna
• Magdalena Kuta strażniczka w blokhauzie
• Anna Wesołowska strażniczka w blokhauzie
• Małgorzata Rogacka funkcyjna azylu
• Alicja Zommer szefowa radiolokacji
• Beata Maj-Dąbal funkcyjna radiolokacji
• Hanna Bieniuszewicz strażniczka w„Archeo”

Fabuła

Akcja rozpoczyna się w filmowej przyszłości,czyli dnia 9 sierpnia 1991.Na konferencji prasowej reporterka przedstawia epokowy eksperyment polegający na hibernacji dwóch ochotników:Maksa Paradysa i Alberta Starskiego(urodzonych w 1958 r.)na okres 3 lat.Metodę wprowadzania organizmu ludzkiego w stan anabiozy(hibernacji)wynalazł laureat Nagrody Nobla profesor doktor Wiktor Kuppelweiser.Przebudzenie ochotników następuje zupełnie inaczej niż planowano:8 marca 2044,w podziemnym państwie kobiet,które rozmnażają się metodą in vitro z wykorzystaniem partenogenezy,dzięki czemu rodzą się same dziewczynki.Od opiekującej się nimi doktor Lamii Reno dowiadują się,że w czasie ich snu wybuchła na Ziemi wojna nuklearna z wykorzystaniem nowej bomby typu M,wynalezionej przez Kuppelweisera.Jednym z jej skutków było zniszczenie genów męskich,w związku z czym są obecnie jedynymi mężczyznami na planecie.Maks i Albert stają przed dziejową misją.Kobiety starają się przystosować dwóch przypadkiem ocalałych mężczyzn do swojej społeczności,czyli uczynić ich kobietami.Główny wątek filmu stanowią perypetie dwóch głównych bohaterów,którzy nie dość,że nie chcą poddać się zabiegom dobrowolnie,to jeszcze starają się przywrócić światu swoją płeć.Dzięki sprytnemu działaniu bohaterów filmu dochodzi do narodzin dziecka płci męskiej.Pod koniec filmu okazuje się też,że Jej Ekscelencja jest mężczyzną przebranym za kobietę.Komedia obfituje w wiele aluzji do realiów życia w państwie totalitarnym,w tym przede wszystkim socjalistycznym nawiązując tym samym do PRL.Szczególnie rzuca się w oczy okłamywanie społeczeństwa np.rozpowszechnianie nieprawdziwej informacji o skażeniach na powierzchni Ziemi.

Nagrody i wyróżnienia

• 1984 r.Nagroda Główna Jury dla Juliusza Machulskiego na FPFF w Gdyni
• 1984 r.Nagroda za scenografię dla Janusza Sosnowskiego na FPFF w Gdyni
• 1984 r.Złoty Talar(nagroda Polkino)dla Juliusza Machulskiego Gdynia na FPFF w Gdyni
• 1984 r.Syrenka Warszawska(nagroda Klubu Krytyki Filmowej SDP)w kategorii filmu fabularnego
• 1985 r.Nagroda Przedsiębiorstwa Dystrybucji Filmów na FPFF w Gdyni
• 1985 r.Nagroda Przedsiębiorstwa Dystrybucji Filmów na Lubuskim Lecie Filmowym w Łagowie
• 1985 r.Złota Kaczka dla Juliusza Machulskiego(przyznawana przez pismo„Film”)w kategorii Najlepszy Film Polski za rok 1984
• 1999 r.3 miejsce w ankiecie Najciekawsze filmy polskie XX wieku na„Koniec wieku”w ankiecie Polityki
• 2008 r.Złota Kaczka w kategorii Polska Komedia Filmowa z okazji obchodów 100-lecia kinematografii polskiej(według czytelników Filmu)
• Film zajmuje 45 miejsce na liście 50 najlepszych filmów science fiction według użytkowników portalu IMDb(stan z 1 lipca 2010)

Podobieństwa do fabuły wcześniejszych książek i filmów

Cała fabuła i motyw odciętego od świata kraju kobiet noszą wyraźne podobieństwa do utopijnej powieści amerykańskiej autorki Herland Charlotte Perkins Gilman,która w odcinkach ukazała się w 1915 r.ale w formie książkowej dopiero w 1979 r.W powieści tej Gilman przedstawia utopijne społeczeństwo kobiet,powstałe na skutek wojny(mężczyźni najpierw zginęli w walce z wrogiem,a potem zostali wybici przez bunt niewolników,którym jednak nie udało się podporządkować sobie ocalałych kobiet).Kobiety przetrwały,rozmnażając się dzięki partenogenezie,a wiele wieków później ich kraj zostaje odkryty przez liczącą trzech mężczyzn wyprawę naukową.Jeden z mężczyzn żeni się z mieszkanką kraju,a kobiety w Herlandzie mają nadzieję,że nastanie teraz dla nich,nowa,jeszcze lepsza era.Film niesie zauważalne podobieństwo do słuchowiska"Matriarchat"Marcina Wolskiego,a także do powieści Janusza Zajdla"Paradyzja"(napisanej dwa lata przed powstaniem filmu,wyd.w 1984 r.)oraz"Cylinder van Troffa"(wyd.1978 r.)Do tej pierwszej nawiązuje nazwisko jednego z bohaterów Maksa Paradysa.W obu powieściach Zajdla przedstawione są totalitarne,wyizolowane społeczności,żyjące w zamknięciu(odpowiednio:na Paradyzji,sztucznym księżycu planety Tartar oraz w podziemnych tunelach na Księżycu).W„Cylindrze van Troffa”pojawiają się również wątki hibernacji,znalezienia się bohaterów w niezrozumiałym świecie przyszłości oraz ucieczki z zamkniętej kolonii.W powieści tej występuje również motyw liczebnej dominacji jednej płci:rozpylone nad Ziemią substancje sprawiają,że 99 proc.urodzeń to chłopcy,co ma doprowadzić do stopniowego wymarcia zdegenerowanej ludzkości,by ocaleni na Księżycu wybrańcy mogli ją potem na nowo zasiedlić.Z braku kobiet jeden z nielicznych ziemskich naukowców klonuje przedstawicielki tej płci,by je następnie sprzedawać innym mężczyznom opis tej procedury przypomina przedstawioną w„Seksmisji”partenogenezę.Podobne motywy pojawiają się w amerykańskim filmie"Chłopiec i jego pies"z 1975 r.Przedstawia on świat po wojnie atomowej,w którym również zachwiana została równowaga płci kobiety wyginęły w miastach zbombardowanych bronią nuklearną,podczas gdy mężczyźni uratowali się,bo byli na froncie.W filmie pojawia się również motyw żyjącej pod ziemią społeczności,która ocaliła stare obyczaje.Rzucają się też w oczy podobieństwa z filmem"Miasto kobiet"(1980 r.)Felliniego,zwłaszcza jego początkowej części.

Cenzura

Polska wersja została ocenzurowana o 3 minuty.Usunięto między innymi fragment,gdy Maks mówi:Kierunek:wschód.Tam musi być jakaś cywilizacja!Była to aluzja do zależności władz PRL od ZSRR.Specjalnie dla cenzury powstała scena,w której Maks pozdrawia miłośników hibernacji znakiem V.Reżyser sądził,że cenzorzy skupiając się na tej scenie pominą resztę filmu.W jednym z wywiadów Juliusz Machulski przyznał,że cenzor był wyjątkowym durniem.Pomiędzy reżyserem a urzędnikiem był spór o scenę,w której miała zostać wypowiedziana kwestia„paszporty proszę”.Według scenariusza miał być czeski,ale cenzor się sprzeciwił.Ostatnie urzędnik zgodził się na język niemiecki,zastrzegając,że będzie to„zachodnioniemiecki”.

Informacje dodatkowe

• Maks chowa dwa papierosy do komory hibernacyjnej,a gdy chce zapalić podaje trzy
• Na pytanie Maksa"Jaki dzisiaj jest dzień?"doktor Berna odpowiada:"8 marca."Na tę datę przypada Dzień Kobiet.Na rok 2044 przypada natomiast setna rocznica ogłoszenia Manifestu PKWN
• W trakcie głosowania zgromadzenia kobiet w sprawie dalszego losu Maksa i Alberta można dostrzec błąd.Na tablicy świetlnej widać liczby 153:154,podczas gdy protokolantka zgromadzenia mówi o zwycięstwie naturalizacji w stosunku głosów 155 przeciwko 154
• Gazeta,którą Maks wyciąga z kalosza,nie została napisana po polsku.W tym języku są tylko nagłówki,a treść artykułów jest napisana w języku francuskim
• Gdy Albert i Maks stają przed sądem kobiet,strażniczki wyprowadzają ich z toalety i prowadzą do krzeseł.W pewnym momencie Albert wstaje,a strażniczka kładzie rękę na jego ramieniu Gdy chwilę później kamera pokazuje ich od tyłu,widać,że strażniczka trzyma ręce z tyłu,a gdy ujęcie jest z przodu kolejny raz,widać,że strażniczka ma rękę na jego ramieniu.Sytuacja ta powtarza się również później
• W scenie wyszukiwania najstarszej starowinki,na ekranie komputera zostaje wyświetlona lista nazwisk.W większości z nich można doszukiwać się powiązania do rzeczywistych postaci,w tym pisarzy,reżyserów i scenarzystów.Pojawia się także nazwisko„Kwinto”,nawiązujące do debiutu reżyserskiego Juliusza Machulskiego"Vabank".Ostatnią pozycją na liście jest nazwisko Juliusza Machulskiego,zapisane jako„MAC HOOLSKEE”
• W odc.3 pt.„Być dorosłym”serialu dla młodzieży"Siedem życzeń"z 1984 r.główny bohater,Darek,po spełnieniu kolejnego życzenia,przybiera ciało własnego ojca i w tym stanie wybiera się do kina na film"Seksmisja",który był emitowany w czasie produkcji serialu.W ujęciach z sali kinowej widoczne są sceny z tego filmu
• Na motywach filmu,w 1991 r.w firmie LK Avalon powstała polska gra komputerowa A.D.2044,która stała się wielkim przebojem wśród graczy
• Scena z instruktorką,zagraną przez Ewę Szykulską,zadającą manekinowi rany cięte jest podobna do sceny z filmu Federico Felliniego"Miasto kobiet"
• W Warszawie film obejrzał Michaił Gorbaczow."Seksmisja"trafiła do Związku Radzieckiego,gdzie film wyświetlano pod tytułem"Nowe amazonki".Film skrócono o około 40 minut
• Po specjalnym pokazie"Seksmisji"w Minneapolis feministki orzekły,że wymowa filmu jest antyfeministyczna,faszystowska,szowinistyczna i seksistowska.Feministki domagały się zakazu wyświetlenia filmu,gdyż czuły się zmanipulowane,szczególnie po tym jak kobiety popierały głównych bohaterów